De Christelijke Doop en Wedergeboorte
Deze twee onderwerpen staan bij elkaar omdat ze volgens de eerste christenen ‘samen’ plaatsvinden. De passage over de wedergeboorte vinden we alleen terug in het Evangelie van Johannes in hoofdstuk 3. Dit betreft een nachtelijk gesprek tussen Jezus en Nicodemus. De eerste christenen, die de taal spraken en lazen waarin het Nieuwe Testament geschreven is, begrepen dat Jezus toen Hij sprak over wedergeboren worden, bedoelde ‘van bovenaf opnieuw geboren worden', door water en de Geest’ (Joh. 3:5). Want dat was namelijk de tweede betekenis van het Griekse woord. Nicodemus dacht dat Jezus het had over letterlijk opnieuw geboren worden vanuit de moederschoot, vandaar zijn reactie. Echter Jezus corrigeert hem hierin.
Het water verwijst naar de doop / onderdompeling, en de Geest naar de Heilige Geest. Beide zijn verenigd in de christelijke waterdoop en de verbinding die de eerste christenen hierin leggen is overduidelijk. Vandaar dat deze twee onderwerpen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
We worden dus ‘wedergeboren’ bij onze christelijke doop.
Het woord ἄνωθεν (anōthen) heeft een dubbele betekenis:
het kan zowel “opnieuw” betekenen (in welk geval het synoniem is met παλίν [palin]) als “van boven” (BDAG 92 s.v. ἄνωθεν). Dit is een favoriete stijlfiguur van de auteur van het Vierde Evangelie, en deze dubbelzinnigheid gaat in bijna alle vertalingen verloren. Johannes gebruikt het woord vijf keer, namelijk in 3:3, 7; 3:31; 19:11 en 23. In de laatste drie gevallen maakt de context duidelijk dat het “van boven” betekent. Hier (3:3, 7) kan het beide betekenissen hebben, maar de primaire betekenis die Jezus bedoelt, is “van boven.”
Nicodemus begreep het blijkbaar op de andere manier, wat zijn reactie verklaart: “Hoe kan een mens geboren worden als hij oud is? Hij kan toch niet voor de tweede keer in de schoot van zijn moeder gaan en geboren worden?”
De auteur gebruikt vaak de techniek van de “misbegrepen vraag” om een belangrijk punt naar voren te brengen: Jezus zegt iets dat verkeerd wordt begrepen door de discipelen of (zoals hier) door iemand anders, waardoor Jezus de gelegenheid krijgt om uitgebreider en gedetailleerder uit te leggen wat Hij werkelijk bedoelde.